Jaarrekening

Inleiding

De waarderingsgrondslagen en de grondslagen voor het bepalen van het resultaat zijn bedoeld als leidraad om de gepresenteerde financiële gegevens in de jaarrekening juist te interpreteren.

Algemeen
De jaarrekening is opgemaakt met inachtneming van de voorschriften van het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV).

Schattingen
Om de grondslagen en regels voor het opstellen van de jaarrekening te kunnen toepassen, is het nodig dat de leiding van de instelling over verschillende zaken zich een oordeel vormt en dat de leiding schattingen maakt die essentieel kunnen zijn voor de in de jaarrekening opgenomen bedragen. Inherent aan het maken van schattingen is dat de werkelijke uitkomst kan afwijken.

Grondslagen voor waardering en resultaat
De waarderingsgrondslagen van de jaarrekening zijn gebaseerd op het BBV en vastgelegd in de Financiële Verordening. De activa worden gewaardeerd op basis van verkrijgings- of vervaardigingsprijs, dan wel nominale waarde. De passiva worden gewaardeerd tegen de nominale waarde. Voor de jaarrekening is het lasten en-batenstelsel gebruikt. Dat betekent dat we lasten en baten hebben toegerekend aan het jaar waarin de diensten of goederen zijn geleverd. Winsten worden alleen in aanmerking genomen als ze gerealiseerd zijn. Verliezen en risico’s die hun oorsprong hebben in het boekjaar, worden opgenomen als zij bekend zijn geworden voor opstelling van de jaarcijfers.

Vaste activa

Immateriële vaste activa
De immateriële vaste activa zijn gewaardeerd tegen verkrijgingsprijs. Op de bijdragen aan activa in eigendom van derden wordt lineair afgeschreven. De afschrijvingstermijn is dezelfde als die wordt gehanteerd voor soortgelijke eigen materiële activa.

Materiële vaste activa
Alle materiële vaste activa zijn gewaardeerd tegen de oorspronkelijke verkrijgingsprijs (de inkoopprijs en de bijkomende kosten) of vervaardigingsprijs (de aanschaffingskosten van de gebruikte grond- en hulpstoffen en de overige directe kosten), verminderd met de ontvangen subsidies en bijdragen die direct gerelateerd zijn aan het actief.

Materiële vaste activa zijn fysiek aanwezige activa. De materiële vaste activa zijn naar de volgende categorieën in te delen:
• Activa met een economisch nut;
• Activa met een economisch nut, waarvoor ter bestrijding van de kosten een heffing kan worden geheven (heffings-gerelateerd economisch nut);
• Activa in de openbare ruimte met maatschappelijk nut.

Financiële vaste activa
De waardering van de financiële vaste activa is gebaseerd op de historische kostprijs c.q. nominale waarde. Indien de marktwaarde van een financieel vast actief duurzaam lager is dan de aanschafwaarde vindt afwaardering tot de lagere marktwaarde plaats. Bij (dreigende) oninbaarheid van leningen wordt een voorziening gevormd die in mindering wordt gebracht op de boekwaarde van de lening. Op deelnemingen en effecten wordt niet afgeschreven. De werkelijke waarde kan afwijken van de nominale waarde.

Vlottende activa

Voorraden
De als onderhanden werken opgenomen bouwgronden in exploitatie zijn gewaardeerd tegen de vervaardigingsprijs dan wel de lagere marktwaarde. De vervaardigingsprijs omvat de kosten die rechtstreeks aan de vervaardiging kunnen worden toegerekend (zoals grondaankopen en kosten van bouw- en woonrijp maken). Rente op grondexploitaties wordt geactiveerd en is daarmee ook onderdeel van de vervaardigingsprijs. Voor tussentijdse winstneming wordt de Percentage of Completion methode toegepast. Deze methode houdt in dat naar rato van de gerealiseerde opbrengsten en kosten de winst wordt berekend.

Uitzettingen met een rente typische looptijd korter dan één jaar
De vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde. Voor verwachte oninbaarheid wordt een voorziening gevormd die in mindering wordt gebracht. Volgens de gekozen beleidslijn wordt er voor de vordering op openbare lichamen geen voorziening getroffen. Voor alle “overige debiteuren” wordt op basis van de ouderdomsanalyse een percentage van de hoofdsom als voorziening berekend.

Liquide middelen en overlopende activa
Deze activa worden tegen nominale waarde opgenomen.

Vaste passiva

Eigen vermogen
Reserves worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Voorzieningen
Volgens het BBV mag er een voorziening worden gemaakt in deze vier gevallen:
• Er zijn verplichtingen en verliezen waarvan de hoogte op de balansdatum niet zeker is, maar die wel redelijk ingeschat kunnen worden;
• Er zijn op de balansdatum risico’s die kunnen leiden tot verplichtingen of verliezen, waarvan de hoogte al redelijk in te schatten is;
• Er zullen kosten worden gemaakt in een volgend begrotingsjaar. Hiervoor mag een voorziening worden gevormd als het maken van die kosten zijn oorsprong mede in het huidige of in voorafgaande begrotingsjaren vindt en de voorziening is bedoeld om de lasten gelijk te verdelen over een aantal begrotingsjaren;
• Er worden bijdragen verstrekt aan toekomstige vervangingsinvesteringen, waarvoor een heffing wordt geheven als bedoeld in artikel 35, eerste lid, onder b.
De voorzieningen worden gewaardeerd tegen nominale of contante waarde.

Vaste schulden > 1 jaar
Onder vaste schulden worden verstaan de schulden met een rente typische looptijd van 1 jaar of langer. De vaste schulden worden gewaardeerd tegen de nominale waarde verminderd met de aflossingen.

Vlottende passiva
De vlottende passiva worden gewaardeerd tegen nominale waarde.

Niet uit de balans blijkende verplichtingen
In de categorie niet uit de balans blijkende verplichtingen worden de meerjarige inkoopcontracten opgenomen tegen de resterende contractwaarde.

Grondslagen voor resultaatbepaling

Volledigheid opbrengsten CAK
Omdat de gemeente afhankelijk is van het CAK kan de gemeente zelf de volledigheid van de opbrengsten uit de eigen bijdragen van het CAK niet garanderen. Intern worden controles uitgevoerd om vast te stellen of het CAK cliënten volledig in hun administratie heeft opgenomen (waaronder controle melding cliënt en opgave CAK).

Personeelslasten
Personeelslasten worden in principe toegerekend aan het boekjaar waarop ze betrekking hebben. Als gevolg van het formele verbod op het opnemen van voorzieningen c.q. schulden uit hoofde van jaarlijks terugkerende arbeidskosten gerelateerde verplichtingen van vergelijkbaar volume, worden sommige personele lasten echter toegerekend aan de periode waarin uitbetaling plaatsvindt; daarbij moet worden gedacht aan componenten zoals ziektekostenpremie ten behoeve van gepensioneerden en overlopende verlofaanspraken.

Algemene uitkering
Met betrekking tot de verwerking van de algemene uitkering heeft de commissie BBV een stellige uitspraak gedaan. Deze uitspraak houdt in dat in de jaarrekening de algemene uitkering wordt opgenomen conform de in het jaar laatst gepubliceerde accresmededeling. 

Dividend
Dividendopbrengsten van deelnemingen worden als bate genomen op het moment waarop het dividend vastgesteld wordt.

Continuïteit
De jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling.

Normenkader                                                                                                                                                                                                                                               
De Kadernota Rechtmatigheid (november 2023) van de commissie besluit begroting en verantwoording geeft instructies voor het opstellen van het normenkader. Het normenkader is de inventarisatie van wet- en regelgeving van hogere overheden en van de gemeente zelf met betrekking tot financiële beheershandelingen.  Het normenkader is het gehele jaar actueel gehouden en op  29 januari 2024 vastgesteld. Bij de controles is de praktijk getoetst aan de wet- en regelgeving. 

Rechtmatigheid
De in de jaarrekening opgenomen rechmatigheidsverantwoording is opgesteld volgens de Kadernota rechtmatigheid van de commissie BBV van november 2023 en de financiele- en controleverordeningen van de gemeente Opsterland zoals vastgesteld in december 2023. Daarnaast geldt het door de raad op 29 januari 2024 vastgestelde normenkader van de gemeente Opsterland als toetsingskader voor de rechtmatigheidsverantwoording.
Na het vaststellen van de financiele verordening door de gemeenteraad van de gemeente Opsterland heeft de commissie BBV nog veranderingen aangebracht in de kadernota rechtmatigheid uit november 2023. Én van de aanpassingen is de mogelijkheid om 'spelregels' te maken met de raad over het tijdig melden van onderschrijdingen van lasten of investeringsbudgetten en/of lagere of hogere baten dan begroot. Als deze afwijkingen tijdig gemeld zijn, bijvoorbeeld door deze in de jaarstukken te melden, tellen die niet mee voor de rechtmatigheidsverantwoording.
In de kadernota staat nu de zin: Deze spelregels zijn veelal in de financiele verordening art. 212 Gemeentewet opgenomen. De financiele verordening wordt op dit punt nog geactualiseerd. Vooruitlopend op het vaststellen van de financiele verordening interpreteren wij het woord 'veelal' als ruimte om afwijkingen die zijn opgenomen in de jaarrekening 2023 als tijdig gemeld te beschouwen.

Omdat er niet tussentijds wordt afgerond in de tabellen kan het voorkomen dat de totalen -1 of +1 afwijken. 

De vaste activa bestaan uit immateriële vaste activa; materiële vaste activa en financiële vaste activa. Per onderdeel wordt een nadere toelichting/specificatie gegeven.

De materiële vaste activa zijn te verdelen in materiële vaste activa met een economisch nut, economisch nut met een dekking door heffing en maatschappelijk nut.

Programma 0

Reserve projecten afschrijving

Bij de perspectiefbrief 2023 is besloten een afschrijvingsreserve projecten in te stellen van € 10 miljoen voor het dekken van toekomstige afschrijvingslasten van grote projecten. Er zijn geen onttrekkingen gedaan in 2023.

Reserve verduurzaming gemeentelijke gebouwen 

Bij de perspectiefbrief 2023 is besloten een afschrijvingsreserve in te stellen van € 3 miljoen voor extra investeringen in gemeentelijke gebouwen. Er zijn geen onttrekkingen gedaan in 2023.

Reserve egalisatie Corona

Deze reserve heeft als doel het egaliseren van de kosten die verband houden met Corona. In totaal is er in 2023 € 76.600 onttrokken aan deze reserve. 
Het restant van € 386.000 is vrijgevallen ten gunste van het resultaat 2023. De reserve wordt hiermee opgeheven.

Reserve werkplek van de toekomst

Deze reserve heeft als doel het egaliseren van de kosten van het realiseren van de werkplek van de toekomst, een kantoor dat past bij aantrekkelijk werkgeverschap en dat medewerkers stimuleert in het werken in een netwerkorganisatie. Er is in 2023 aanvullend € 75.000 gestort voor het realiseren van het werkcafé.

Reserve organisatiedoelstellingsfonds

De doelstelling van deze egalisatiereserve is het egaliseren van kosten die verband houden met organisatieontwikkeling, mobiliteitsbevordering en uitstroom van personeel als gevolg van bezuinigingen en/of OWO-samenwerking. De egalisatie over 2023 betreft een onttrekking van € 61.000 uit deze reserve.

Programma 1

Reserve opvang en begeleiding ontheemden

Bij de perspectiefbrief 2023 is besloten een egalisatiereserve opvang en begeleiding ontheemden in te stellen van € 0,5 miljoen. in 2023 zijn er geen onttrekkingen gedaan.

Programma 2

Reserve onderhoud wegen

Deze reserve heeft als doel het egaliseren van onderhoudskosten wegen. In 2023 is € 920.000 gestort in de reserve.

Programma 3

Reserve recreatie en toerisme

Het saldo van de baten (toeristenbelasting) en lasten (kosten van recreatie) wordt aan deze reserve onttrokken of toegevoegd. Er is per saldo in 2023 € 144.000 in de reserve gestort.
Dit betrof een dotatie van € 239.000 baten toeristenbelasting en een onttrekking van € 95.000 lasten toerisme.

Programma 5

Reserve zwembad Bakkeveen

Deze reserve is bedoeld voor een impuls ten bate van zwembad Bakkeveen. In 2023 zijn er geen mutaties geweest.

Programma 6

Reserve verbouw dorpshuizen

Het dorpshuizenbeleid is gebaseerd op het uitgangspunt dat elk dorp beschikt over een openbare accommodatie voor sociale- en culturele activiteiten. Het doel van deze reserve is het dekken van de gemeentelijke bijdrage in de kosten van verbouwing van dorpshuizen. Elk jaar wordt € 30.000 in deze reserve gestort. Er heeft in 2023 geen onttrekking plaatsgevonden.

Programma 7

Reserve riolering

Deze reserve heeft een egalisatiefunctie. In 2023 waren geen mutaties noodzakelijk.

Reserve energietransitie

Deze reserve heeft als doel het egaliseren van de kosten van de energietransitie. Er is in 2023 € 95.000 gedoteerd ter egalisatie, hiermee is het toegestane maximum van € 500.000 voor deze reserve eenmalig overschreden. Het overtollige deel van de reserve wordt in 2024 weer onttrokken t.b.v. de energietransitie.

Reserve duurzaamheid

Deze reserve heeft als doel het egaliseren van de kosten van de te nemen duurzaamheidsmaatregelen door dorpshuizen, zwembaden en sportverenigingen.
Zij kunnen een beroep doen op dit fonds om 20% van deze kosten te financieren. Er is in 2023 € 1.175.000 in deze reserve gestort ten behoeve van de verbreding doelgroep maatschappelijk vastgoed en de grote opgave voor het verduurzamen van maatschappelijke gebouwen. Daarnaast is er in 2023 349.000 onttrokken ter egalisatie van de lasten voor het verduurzamen van maatschappelijk vastgoed.

Programma 8

Reserve komplannen

De reserve komplannen heeft als doel het egaliseren van de kosten van de komplannen van de dorpen. In 2023 is voor € 83.000 geëgaliseerd. De reserve is met dit bedrag toegenomen.

Reserve invoering omgevingswet

Deze reserve heeft als doel het egaliseren van de kosten van de invoering van de omgevingswet. In 2023 is er € 355.000 onttrokken.

Inleiding

De niet uit de balans blijkende verplichtingen zijn langlopende overeenkomsten waaruit één of meerdere verplichtingen voortvloeien. Om dit inzichtelijk te maken brengen we in beeld wat onze verplichtingen zijn ten aanzien van waarborgen en garanties en wat onze verplichtingen zijn uit hoofde van (Europees aanbestede) inkoopovereenkomsten. 

Overzicht baten en lasten jaarrekening 2023:

De ramingen/geschatte afrekeningen zijn gebaseerd op bestaand beleid maar zijn alleen opgenomen als de prestatie in 2023 is geleverd.

De baten en lasten alsmede de balansmutaties moeten getrouw in de jaarrekening zijn opgenomen. Uit het getrouw opnemen van de baten en lasten alsmede de balansmutaties, blijken een drietal rechtmatigheidscriteria niet expliciet. Dit betreffen het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium. In deze rechtmatigheidsverantwoording licht het college van burgemeester en wethouders toe in hoeverre bij de in de jaarrekening verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties het begrotings-, voorwaarden-, en misbruik- en oneigenlijk gebruik criterium zijn nageleefd.

Dit houdt in dat de verantwoorde baten en lasten, alsmede de balansmutaties in overeenstemming zijn met door de raad vastgestelde kaders zoals de begroting en gemeentelijke verordeningen en met bepalingen in de relevante wet- en regelgeving. Bij de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening is het door de raad op 29 januari 2024 vastgestelde normenkader van de relevante wet- en regelgeving verder toegelicht.

Deze verantwoording hanteert een grensbedrag omdat alleen de van belang zijnde aspecten in de verantwoording hoeven te worden betrokken. Deze grens is door de raad bepaald en bedraagt 3% van de totale lasten inclusief toevoegingen aan de reserves en is daarmee vastgesteld op € 3.460.000,-

De grondslag voor deze verantwoording is de Kadernota Rechtmatigheid 2023 van de Commissie BBV van november 2023.

Bevinding 
Het college is van mening dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten en lasten alsmede de balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen binnen de daarvoor gestelde grens.

SiSa staat voor: Single information, Single audit, eenmalige informatieverstrekking, eenmalige accountantscontrole. SiSa is sinds 2006 de manier waarop provincies, gemeenten en gemeenschappelijke regelingen (hierna: medeoverheden) zich per jaar verantwoorden over de besteding van specifieke uitkeringen en/of provinciale middelen.