Overzicht | Begroting 2023

Opsterland blijft bestuurlijk zelfstandig en in staat om toekomstige opgaven uit te voeren, zelf of in samenwerking met (keten)partners

Wij werken samen in OWO-verband

Via de P10 dragen wij bij aan verbetering van de leefbaarheid van het platteland

Wij dragen met de Regiodeal Zuidoost-Friesland bij aan de ontwikkeling van de regio

De raad houdt sturing op de verbonden partijen

Thema Dienstverlening en Organisatie

Doelstellingen

De gemeentelijke organisatie is stabiel, slagvaardig en efficiënt, en is op haar taken berekend

Wij stimuleren een andere manier van werken

Wij nemen maatregelen om een aantrekkelijker werkgever te zijn

Wij gaan verder met de ingezette organisatieontwikkeling

Dienstverlening is adequaat, klantvriendelijk en oplossingsgericht

Onze dienstverlening wordt met minimaal een 7 gewaardeerd

Beleidsindicatoren

Verbonden partijen

Vennootschapsbelasting

Onvoorzien

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 1 | Veiligheid

Programma 1 | Veiligheid

Kaderstellende documenten

Thema Crisisbeheersing en brandweer

Doelstellingen

Wij zijn voorbereid op een crisis of incident

We actualiseren de plannen en processen crisisbeheersing en zorgen voor de inrichting en opleiding van de crisisorganisatie

Thema Openbare orde en veiligheid

Doelstellingen

Wij pakken vormen van ondermijnende criminaliteit aan

We monitoren en bundelen signalen van ondermijning en geven indien nodig hier opvolging aan

We creëren meer bewustwording rondom het thema ondermijnende criminaliteit

Wij realiseren nieuw Integraal Veiligheidsbeleid 2023-2027

We stellen het Integraal Veiligheidsbeleid 2023-2027 op en geven hier (samen met onze ketenpartners) uitvoering aan

Wij vergroten het veiligheidsbewustzijn en de zelfredzaamheid van inwoners, ondernemers en bezoekers

Wij beperken en verminderen overlast – dit kan zowel betrekking hebben op huiselijk geweld, zorgmijders, personen met verward gedrag als jeugdoverlast - door het aanbieden van hulp en/of het voeren van regie om tot een goede aanpak te komen

Wij zetten ons actief in om inwoners en ondernemers weerbaar te maken tegen (woning)inbraken

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 2 | Verkeer en vervoer

Programma 2 | Verkeer en vervoer

Kaderstellende documenten

Thema Verkeer, vervoer en wegen

Doelstellingen

De 16 dorpen in onze gemeente zijn goed en veilig toegankelijk

We combineren – waar mogelijk – maatregelen om de verkeersveiligheid te verbeteren met onderhoud aan de wegen

We houden de bovengrondse infrastructuur zoals wegen, fiets- en voetpaden en parkeerterreinen in stand op een kwaliteitsniveau zoals vastgelegd in het Beeldkwaliteitsplan beheer openbare ruimte 2021-2025

We onderzoeken hoe we de bermen langs de erftoegangswegen in het buitengebied beter kunnen beschermen tegen schade

Wij dragen bij aan de ambitie van Fryslân om in 2025 provincie-breed de helft minder verkeersslachtoffers te hebben dan in 2010

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 3 | Economie

Programma 3 | Economie

Kaderstellende documenten

Thema Ondernemen en werkgelegenheid

Doelstellingen

Opsterland kent een goed economisch- en ondernemersklimaat.

Behoud van duurzame werkgelegenheid en het stimuleren van nieuwe werkgelegenheid streven we na. Bedrijfscontinuïteit is hierbij een uitgangspunt.

De gemeentelijke dienstverlening aan ondernemers verbetert

De gemeente heeft een zichtbare en actieve rol naar ondernemers

In samenwerking met het lokale bedrijfsleven streven we naar een goede duurzame en circulaire lokale economie met een bijpassende arbeidsmarkt

Thema Grondexploitatie - bedrijventerreinen

Thema Grondexploitatie - bedrijventerreinen

Doelstellingen

Inzicht in de groei- en ontwikkelmogelijkheden van de bedrijventerreinen

Onderzoeken van de transformatie, vernieuwing en gewenste uitbreiding van de bedrijventerreinen

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 4 | Onderwijs

Programma 4 | Onderwijs

Kaderstellende documenten

Thema Onderwijs

Doelstellingen

We zetten in op het bieden van gelijke kansen en de ontwikkeling van talent

We subsidiëren schoolorganisaties voor de uitvoering van de activiteiten in het kader van cultuureducatie

We zijn aangesloten bij de Gelijke Kansen Alliantie

We starten met een Peuter Plus voorziening

Jongeren halen een startkwalificatie in het onderwijs of zijn aan het werk

Proactief en preventief inzetten op problematiek bij kinderen en jongeren om thuiszitten te voorkomen

We willen de taalvaardigheid verbeteren en laaggeletterdheid voorkomen

Op school wordt extra ingezet op taalvaardigheid

We voeren het actieplan laaggeletterdheid uit

Elk kind heeft toegang tot een veilige speelplaats

We ondersteunen bestaande en nieuwe speeltuinverenigingen bij het aanleggen, onderhouden en consolideren van speeltuinen in alle dorpen

Wij zorgen voor voldoende adequate onderwijsgebouwen en –voorzieningen; de capaciteit is op orde

We voeren het integraal huisvestingsplan (IHP) uit

Leerlingen kunnen bewegingsonderwijs volgen

Wanneer nodig zorgen we voor vervoer naar gymzalen zodat het bewegingsonderwijs mogelijk is

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 5 | Sport, cultuur en recreatie

Programma 5 | Sport, cultuur en recreatie

Kaderstellende documenten

Thema Cultuur

Doelstellingen

Het cultureel klimaat draagt bij aan de leefbaarheid van Opsterland

Wij houden ons culturele erfgoed in stand

Wij zetten openbare bibliotheken in om bij te dragen aan de participatie van onze inwoners aan de samenleving

Wij stimuleren en faciliteren culturele initiatieven

Wy fiere it Frysk taalbelied mei faasje út

Wy stimulearje dat ús ynwenners en de meiwurkers fan de gemeente Opsterlân it Frysk sprekke en brûke

Thema Recreatie en Toerisme

Inleiding

Doelstellingen

De kwaliteit van toeristische voorzieningen is (verder) ontwikkeld en verbeterd

Faciliteiten voor toeristen en recreanten zijn verbeterd

De regionale samenwerking binnen Zuidoost Fryslân staat ten dienste van het programma “Het Andere Friesland”

Opsterland neemt deel aan de regionale samenwerking in Zuidoost Fryslân, “Het Andere Friesland"

Toeristen komen naar Opsterland en verblijven langer in onze gemeente

De promotie van recreatie en toerisme in de gemeente wordt uitgebreid

Thema Openbaar groen

Doelstellingen

Bijdragen aan het vergroten van de biodiversiteit op lokale schaal

Bij noodzakelijke bomenkap planten wij waar mogelijk en wenselijk nieuwe bomen terug

We beheren ons openbaar groen zodanig dat de biodiversiteit toeneemt

De openbare ruimte is schoon, netjes, heel en uitnodigend

We onderhouden de groene arealen zoals vastgelegd in het Beeldkwaliteitsplan beheer openbare ruimte 2021-2025

Verbeteren van de verbondenheid van inwoners, organisaties en bedrijven met hun omgeving

We stimuleren inwoners om meer initiatieven te starten om hun leefomgeving te verbeteren

Thema Sport

Doelstellingen

Wij zorgen voor kwalitatief goede sportaccommodaties die bereikbaar zijn voor iedereen

Het gebruik en onderhoud van de buitensportaccommodaties leggen we vast in afspraken

We realiseren de vernieuwing en uitbreiding van sportcentrum Kortezwaag in Gorredijk

Wij zorgen dat sport bereikbaar en toegankelijk blijft voor alle inwoners

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 6 | Sociaal domein

Programma 6 | Sociaal domein

Kaderstellende documenten

Thema Uitvoering sociale wetgeving

Doelstellingen

Wij verhogen de uitstroom uit de bijstand en verminderen de instroom in de bijstand ten opzichte van het regionale benchmarkgemiddelde

We gaan door met de extra inzet voor een activerend weekvullend programma voor statushouders.

We voeren het jaarplan ‘van mismatch naar match’ uit.

Wij analyseren onze aanpak en maatregelen om mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt te activeren

Wij continueren onze inzet 'aan de voorkant' met de aanpak "Meteen in Beweging" en poortwachter

Wij zetten leerwerktrajecten op voor onze uitkeringsgerechtigden

Wij willen leven in armoede tegengaan.

De toegankelijkheid en bekendheid van de gemeentelijke inkomensvoorzieningen en financiële hulpverlening verhogen bij de doelgroep

We actualiseren ons beleid voor onze gemeentelijke inkomensvoorzieningen

We zorgen er samen met onze maatschappelijke partners voor dat we (mogelijke) schulden zo snel mogelijk in beeld krijgen.

We passen ons beleid voor armoede en schulden aan, met de focus op preventie

Thema Maatschappelijke ondersteuning

Doelstellingen

Inwoners houden de regie over eigen leven en kunnen langer thuis blijven wonen.

De zorg vanuit de gemeente voor haar inwoners blijft bereikbaar en betaalbaar

Met verschillende voorzieningen en projecten stimuleren we inwoners meer gebruik te maken van het eigen netwerk.

Opsterland zet stappen om een dementievriendelijke gemeente te worden

We hebben voldoende in beeld wat er nodig is op het gebied wonen en zorg

We zetten in op meer algemene voorzieningen zodat mensen langer thuis kunnen blijven wonen

We richten ons met preventie op het voorkomen en beperken van problemen van inwoners

We onderzoeken wat er nodig is om dorpskamers te realiseren in 2024 en zetten vervolgstappen in de realisatie van deze dorpskamers

We versterken het bestaande netwerk van dorpssteunpunten en andere vrijwilligersorganisaties

We voeren het actieplan preventie uit

Wij gebruiken voorlichting in het onderwijs om jongeren te informeren over het aanbod ten aanzien van sport, vrije tijd, cultuur en maatschappelijke thema’s

Thema Jeugdhulp

Doelstellingen

We verbeteren de vroegsignalering van kwetsbare kinderen

We maken een sluitende aanpak door middel van samenwerking rondom de vroegsignalering van kwetsbare kinderen

We ontwikkelen een integrale aanpak tussen onderwijs en de zorg voor jeugd

Wij willen effectieve toegang tot zorg

Samen met zorgaanbieders richten we ons op het voorkomen van de inzet van zware zorg.

We borgen de gemaakte afspraken inkoop Jeugdhulp 2023 en contractmanagement

We gaan de zorg vanuit de juiste wet vergoeden

Wij zorgen voor een goede begeleiding van kwetsbare kinderen

We ontwikkelen en monitoren een eenduidige werkwijze voor de indicaties van de jeugdwet

Thema Dorpenbeleid en dorpshuizen

Doelstellingen

In elk dorp waar nu ook een dorpshuis is, is een dorpshuisfunctie aanwezig.

Wij ondersteunen het in stand houden van dorpshuizen en multifunctionele accommodaties.

Waar mogelijk faciliteren en ondersteunen wij initiatieven vanuit de mienskip.

Ieder dorp krijgt een eigen dorpswethouder

De dorpencoördinator is bekend bij alle dorpen in Opsterland

Wij organiseren periodiek een dorpstafel

We maken afspraken met plaatselijke belangen over uitvoering van de dorpsvisies

Wij werken samen met de dorpen en plaatselijke belangen

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 7 | Volksgezondheid en milieu

Programma 7 | Volksgezondheid en milieu

Kaderstellende documenten

Thema Milieu

Inleiding

Doelstellingen

De gemeente kent een klimaatadaptieve en waterrobuuste omgeving en rioolstelsel

Klimaatbestendig en waterrobuust inrichten is onderdeel van alle werkzaamheden in de ruimtelijke inrichting.

We hebben 100% van de huidige en de te verwachten knelpunten van wateroverlast in beeld gebracht

We geven uitvoering aan het huidige Watertakenprogramma en stellen een nieuw watertakenprogramma voor 2026-2030 vast.

Het zwerfafval wordt met vrijwilligers opgeruimd

We faciliteren himmelploegen die vrijwillig zwerfafval opruimen

Er is een gezonde balans tussen natuurlijke duisternis en een veilige leefomgeving

95% van de huidige installatie is voorzien van LED om energie te besparen en strooilicht te beperken

In het kader van de Omgevingswet zal het voorkomen van lichthinder verder geïmplementeerd worden

We onderhouden de huidige installaties met als uitgangspunt; verlichten waar het moet, duister waar het kan.

Thema Gezondheid en Leefstijl

Doelstellingen

Wij willen met sport en bewegen de gezondheid van onze inwoners bevorderen.

We ontwikkelen het Lokaal sport- en beweegakkoord Opsterland tot een aanjager voor sport- en beweeginitiatieven

We stimuleren initiatieven van gezondheidsprojecten

Wij stimuleren de gezonde leefstijl van inwoners

We voeren het actieplan Sport en Gezondheid 2023 uit

Thema Duurzaamheid

Doelstellingen

De gemeente geeft het goede voorbeeld op het gebied van duurzaamheid

We vergroenen ons gemeentelijk wagenpark en gereedschap

Wij streven naar 100% duurzame inkoop

Wij verduurzamen onze gemeentelijke gebouwen

Wij zetten in op een energiebesparing van een equivalent van 150.000 MWh in 2035

We faciliteren eigenaren van mienskip-gebouwen bij energiebesparing/verduurzaming

We geven uitvoering aan de specifieke uitkering middelen aanpak energiearmoede

We maken (prestatie)afspraken met woningcorporaties over de verduurzaming van woningen

We voeren een (communicatie)campagne uit gericht op de energietransitie

Wij bouwen het energieloket verder uit

Samen met een aantal dorpen/energiecoöperaties voeren wij plannen uit om aardgas te besparen

Wij zetten in op een equivalent van 450.000 MWh duurzaam opgewekte energie in 2035

We brengen de meest geschikte locaties voor de opwek van duurzame energie in kaart

We faciliteren Wijnjewoude bij de uitvoering van het project aardgasvrije wijken.

We ronden het onderzoek naar het energiebedrijf af

Wij geven invulling aan de transitievisie warmte voor onze gemeente

Wij voeren een systeemstudie uit die ontwikkelingen in vraag en aanbod naar elektriciteit en problemen op het netwerk in beeld brengt

We hebben een actieve inbreng in de regionale energiestrategie

We doen onderzoek naar (kleinschalige) collectieve warmte-oplossingen

Wij faciliteren initiatieven die bijdragen aan de doelstellingen

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Programma 8 | Bouwen, wonen en gronden

Programma 8 | Bouwen, wonen en gronden

Kaderstellende documenten

Thema Ruimtelijke ordening

Doelstellingen

Wij kennen functies toe aan de gronden in Opsterland op zodanige wijze dat ze het meest ten opzichte van elkaar tot hun recht kunnen komen

Invoering omgevingswet

Opstellen ruimtelijk kwaliteitsbeleid

Wij stellen een omgevingsvisie op

Deltaplan voor het Noorden

Thema Wonen

Doelstellingen

Als gemeente Opsterland hebben we voldoende woningbouwruimte

We maken (regionaal) afspraken over woningbouwruimte.

Opsterland heeft nieuwe woningbouwlocaties op gemeentegrond

Mogelijkheden voor het ontwikkelen van nieuwe woonlocaties op gemeentegrond zijn onderzocht

Optimaliseren van onze dienstverlening bij onderbouwde woonplannen ten behoeve van duurzame groei van de woningbouw

Wij verbeteren de dienstverlening bij onderbouwde woonplannen ten behoeve van duurzame groei van de woningbouw

Woningvoorraad kent mogelijkheden voor doorstroming

We bevorderen, waar mogelijk, de doorstroming in de lokale woningvoorraad.

Woonvisie biedt kaders voor initiatieven, planontwikkeling woningbouw, beheer en verbetering van de woningvoorraad en geeft richting voor Wonen & Zorg

De beleidskaders Wonen zijn geactualiseerd in de Woonvisie en de prestatieafspraken zijn gemaakt

Thema Landschap, Natuur, Biodiversiteit, Landbouw en Erfgoed

Doelstellingen

De gemeente kent een klimaatadaptieve en waterrobuuste omgeving.

We richten de omgeving klimaatadaptief en waterrobuust in

Het behoud van waardevolle historische objecten is geborgd op basis van beleid dat voldoet aan de wettelijke vereisten

We hebben een actueel en verbeterd (beleids-) instrumentarium voor het behoud van waardevolle historische objecten en erfgoed en kunnen dat daarmee stimuleren

Het behouden van de landschappelijke en cultuurhistorische kenmerkende elementen

Het beeldbepalende landschap wordt behouden en versterkt door hier een beschermde status aan te geven

We behouden de rijkdom aan natuur (biodiversiteit) en streven naar verbetering

De bescherming en verrijking van de biodiversiteit wordt bevorderd.

We dragen bij aan een duurzame, toekomstbestendige en grondgebonden landbouwsector in Opsterland.

We werken de mogelijkheden uit voor een duurzame, toekomstbestendige en grondgebonden landbouwsector in Opsterland

Thema Grondexploitatie - niet bedrijventerreinen en vastgoed

Doelstellingen

Het gemeentelijk vastgoed is geschikt voor de in de begroting geformuleerde gebruiksdoelstellingen.

Vastgoedbeheer conform de kadernota Vastgoedbeleid (2022)

Wij hebben een toekomstgericht woonklimaat dat aansluit op demografische ontwikkelingen en dat bijdraagt aan een de leefbaarheid en vitaliteit van de woonomgeving

Passend grondbeleid

Beleidsindicatoren

Wat mag het kosten

Toelichting op de financiën

Paragrafen

Lokale heffingen

Lokale heffingen

Kostendekkendheid

Afval en Riolering

Omgevingsvergunningen

Lokale lastendruk

Weerstandsvermogen en risicobeheersing

Inleiding

Risicobeheersing

Weerstandsvermogen

Kengetallen

Toelichting kengetallen

Onderhoud kapitaalgoederen

Onderhoud kapitaalgoederen

Verharding en openbare verlichting

Riolering

Vaarwegen en kunstwerken (water)

Groen

Gebouwen

Financiering

Financiering

Bedrijfsvoering

Bedrijfsvoering

Kaderstellende documenten

Accountantscontrole en rechtmatigheid

Informatiebeveiliging

Rekenkamercommissie Opsterland

Organisatieontwikkeling

Verbonden partijen

Verbonden partijen

Overzicht verbonden partijen

Grondbeleid

Grondbeleid

Ontwikkelingen grondbedrijf

Projecten

Inleiding

MFA de Tynje

Kindcentrum De Finne - Beetsterzwaag

Tiny houses Gorredijk

Herinrichting de Brink Bakkeveen

Sportcentrum Kortezwaag

BHS

De Skâns

Invoering omgevingswet

OWO samenwerking

1.1 De OWO samenwerking vervat in een bestuursovereenkomst en OWO-visie

1.2 Ontwikkeling van de OWO samenwerking, om blijvend wendbaar in te kunnen spelen op veranderingen

1.3 Leeswijzer OWO-paragraaf

2. Voortgang uitwerking OWO-visie

Financiële begroting

Overzicht van baten en lasten

Totaaloverzicht per programma

Totaaloverzicht baten en lasten

Gronden waarop de ramingen zijn gebaseerd

Programma 0 - Bestuur en ondersteuning

Programma 1 - Veiligheid

Programma 2 - Verkeer en vervoer

Programma 3 - Economie

Programma 4 - Onderwijs

Programma 5 - Sport, cultuur en recreatie

Programma 6 - Sociaal domein

Programma 7 - Volksgezondheid

Programma 8 - Bouwen, wonen en gronden

Incidentele baten en lasten

Uiteenzetting financiële positie

Balans

EMU-Saldo

Reserves

Voorzieningen

Bijlage: Overzicht geraamde baten en lasten per taakveld

Overzicht geraamde baten en lasten per taakveld